Kentsel dönüşüm projelerine hız kazandırılmaya devam ediliyor. Uzmanların sıklıkla uyardığı Türkiye’de neredeyse çoğu konut deprem riskiyle burun buruna. Yaşanması beklenen büyük deprem sürecinde tehlikelerin bertaraf edileceği yeni kentsel projelerine hız verildi. Ayrıca yapılan eylem planının ardından belirlenen 3 ilkenin oldukça dikkat çekici olduğu görülüyor. Bu ilkelere göre, ‘yerinde’, ‘gönüllü’ ve ‘hızlı’ kelimeleri öne çıkmaktadır.
Kentsel dönüşüm projelerine gönüllülük esası
Türkiye genelinde yürütülen kentsel dönüşüm projelerinde iki yıl önce ‘eylem planı’ ortaya çıkarıldı. Bu plan çerçevesinde gerçekleştirilen projelerin hız kazandırılması en büyük hedef haline getirildi. Ancak uygulanan kentsel dönüşüm projeleri Türkiye geneli için yetersiz kalmaya devam ediyor. Yüzde 66’lık dilimin deprem riski taşıdığı ülke genelinde 6.7 milyon konutun dönüşüme ihtiyacı var. Aynı zamanda bunlar arasındaki 1.5 milyondan fazla konutun acil kod ile bekletildiği görüldü. Bu zamana dek dönüşüme girmeyen ağır hasarlı binaların ayakta kalmakta güçlük çektiği ve hatta ufak bir rüzgârın ardından bile çöktükleri biliniyor.
Yaşanan 1999 depreminden sonra insan hayatını elinden alanın doğa olmadığı, deniz kumundan yapılmış hasarlı binaların sebep olduğu belirlenmiştir. Tüm bu bilinenler dahilinde hâlâ bu tür evlerde yaşamaya devam eden kesimin büyük depremde fazla bir şansı yok.
Projeler kanun kapsamında devam ediyor
2012 yılında yürürlüğe giren 6306 sayılı ‘Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’ konut dönüşümünün önünü açtı. Bu kanun kapsamında dönüşüm projelerine hız kazandırılmış ve daha detaylı bir şekilde düzenlemeye gidilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın son tespitlerine göre, 655 bin 320 bağımsız bölüm ‘riski yapı’ olarak kayıtlara geçirildi. Bu sayıdan 552 bin 182’si yıkılmıştır. Ayrıca 58 ilde 12 bin 552 hektar büyüklüğünde 258 adet ‘riskli alan’ ilanı bulunuyor. 61 ilde yaklaşık 48 bin hektar alanı, 6306 sayılı Kanun gereğine ‘rezerv yapı’ alanı ilan edildi.
32 ilde ise 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 73. maddesine göre hareket edilerek; 156 yerde yaklaşık 17 bin 190 hektar alanın ‘Kentsel Dönüşüm Gelişim Proje Alanı’ (KDGPA) olduğu ilan edilmiştir.
Aynı zamanda 5366 sayılı Kanun gereğince Ankara’da 3, İstanbul’da 2, Gaziantep, Antalya, Mersin, Konya ve Nevşehir, Erzurum, Kayseri, Niğde, Afyonkarahisar’da 1’er adet 556 hektar büyüklüğünde 15 adet ‘yenileme alanı’ ilanı gerçekleştirildi.
Vatandaşlar sağlıklı evlere kavuşacak
Kanun kapsamında kentsel dönüşüm alanı ilan edilen ve riskli yapılarda yaşama zorunluluğu bulunan vatandaşlar için çalışmalar başlatıldı. Toplamda 1 milyon 390 bin adet bağımsız birimde ikametini devam ettiren 5 milyonu aşkın hane halkının güvenliği adına, TOKİ’nin konut projeleri devam ettiriliyor.
Geçmiş yıllardan bu yana çalışmaların devam ettiği süreçte, yapı denetim sistemi sayesinde yaklaşık olarak 22 milyon vatandaşın güvenliği sağlandı. 22 milyonu kapsayan 5 milyon 500 bin bağımsız bölümü içeren 730 binanın denetimi gerçekleştirilmiştir. İnşaat sürecini koruyan 3 milyon bağımsız birimi içeren 393 binanın denetimleri devam ediyor. Tüm işlemlerin tamamlanmasının ardından yaklaşık olarak 35 milyon vatandaşa ait konutların denetimi tamamlanmış olacak.
TOKİ hedeflerini büyütüyor
Vatandaşların deprem sonrası oluşacak mağduriyetlerini gidermek için dönüşüm projeleri aralıksız devam ediyor. Finansman imkanlarının yanı sıra, 6306 sayılı Kanun ile uygulamayı kolaylaştıran revizyonlar belirlenmiştir.
Ayrıca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatları doğrultusunda konut dönüşümleri devam ediyor. Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un sıklıkla “terörle mücadele” olarak lanse ettiği dönüşüm projelerinin ne kadar değerli ve hayati bir mesele olduğuna dikkat çekilmektedir. Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın işbirliği içinde devam ettiği süreçte ilk hedef 2023 oldu. Her yıl, yıllık 300 bin konutun dönüştürüleceğine dair verilen bilgi ışığında, aynı zamanda acil kod ile bekleyen 1.5 milyon konutun yenilenmesi tamamlanacak.
Bankalar faiz desteğine açık
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Halkbank, Türkiye Finans Katılım Bankası, Türk Ekonomi Bankası, Vakıfbank, Yapı Kredi Bankası, Denizbank, Türkiye İş Bankası, Garanti Bankası, Şekerbank, Akbank, Albaraka Türk, Kuveyt Türk, Ziraat Bankası, Finansbank ve İngbank arasında anlaşma bulunmaktadır.
6306 sayılı Kanun kapsamında desteklenen bu anlaşmada konut veya iş yerini yenilemek ya da güçlendirmek isteyen malikler kredi desteğini protokol çerçevesinde alabilir. Bununla birlikte tek parselde toplam yapı inşaat alanının 500 metrekareyi geçmeyen yapılarda parsel maliki tarafından kendi yapısının inşa ettirildiği belirlendi ise; yapı ruhsatı sırasında maliyet bedelinden yüzde 10’una kadar teminat vermesi istenmeyecektir. Yapının yenilenme aşamasında kiraya çıkan vatandaşlar, riskli ve rezerv yapı alanlarına sahip olduğunu kanıtlarsa kira yardımından yarar sağlayabilir. Bu ödemenin ise 36 aydan 48 aya çıktığı duyurulmuştur.
- Konut kredilerine göz atmak için tıklayınız.