Kredi faizlerinin yükselişiyle birlikte Merkez Bankası’nın almış olduğu sıkılaştırma kararı yeniden hatırlandı. Yükselen faiz değerlerinin yüzde 1,1’in üzerine çıkmasının ardından konut satışlarında beklenen yavaşlama görüldü.
Kredi faizlerinin son durumu
Mart ayında ilk koronavirüs (Covid-19) salgın hastalığının Türkiye’de tespitinin yapılmasının ardından Sağlık Bakanlığı tarafından tedbirler başlatıldı. Salgın hastalığın önüne geçme düşüncesiyle sıkı denetime girilen süreçte ekonomik baskının hissi işsizlikte yükselişlere neden olmuştu. Ancak 1 Haziran tarihinden itibaren ‘yeni normali’ yaşayan Türkiye için hükümet teşvikleri ekonomik dengesizliği değiştirme adımlarının ilki olarak görüldü.
İç turizmin dış turizm ile taçlandırıldığı Temmuz ve Ağustos döneminde devem eden kredi teşvikleri hem tatilciler hem de konut alıcıları için başarılı bir hamle oldu. Birinci elde 0,64’e düşen oranlar, ikinci elde 0,74’te kendini gösterdi. Konut fiyatlarında yaşanan balon oranlara rağmen alıcı kesimin bankalara konuştuğu bilgisi sıkça paylaşılan bilgilendirme yazılarından yalnızca birisiydi.
Ağustos ayında başlayan konut faiz oranlarındaki yükselmeler, eylül ayının gelişiyle birlikte yüzde 1’i buldu. Kamu bankaları arasından yalnızca Halkbank’ın birinci eldeki faiz oranlarını yüzde 0.99 olduğu süreçte tüm bankalar oranlarını yüzde 1’in üzerine çıkardı. 26 Haziran haftasında yıllık olarak yüzde 9,01 oranı ile en düşük seviyelerine gerilemiş olan konut kredisinin yıllık faiz oranları 4 Eylül haftasının gelişinin ardından yüzde 13,80’e yükseldi.
Geçtiğimiz yılın ağustos ayından bu yana en yüksek seviyesini gören yıllık faiz yükselişi konut satışlarını düşürüyor. Eylülün gelişi Merkez Bankası’nın 7 Haziran’da almış olduğu sıkılaştırma kararının etkisinin hissedildiği bir ay oldu.
İlk kez kredi kullanan sayısında rekor
Haziran ayında kamu bankalarının almış olduğu kararlar doğrultusunda ev sahibi olma arzusu taşıyanlar harekete geçti. Temmuz ayında da ev alma girişimlerini sürdürenlerin sayısında yaşanan artış aynı zamanda ilk kez kredi kullanan sayısında rekoru sağladı. TÜİK üzerinden yapılan veri paylaşımında öne çıkan değerler 100 bin kişiyi buldu.
Yakın zamanda açıklanan konut satış rakamlarında ağustos ayının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 54 artış yaşadığı tespit edildi. Temmuz ayında yüzde 26 düşüş yaşayan rakamlar 170 bin 408 adet ile sınırlı kalmıştır. Tüm bunlara rağmen haziran ve temmuz ayında görülmemiş rekorların elde edildiği bir yıl oldu.
Faiz artışları talebi sınırlandırabilir
Geçtiğimiz günlerde REIDIN-GYODER Yeni Konut Fiyat Endeksi’ni açıklamıştı. Kamuoyunun bilgisine sunulan verilere göre ağustos ayında peşinat kullanım oranının yüzde 43,65 olduğu ortaya çıkmıştır. Banka kredisi kullanımının yüzde 36,23 olduğu günlerde, senet kullanımı yüzde 20,12’de sabitlendi. Temmuz ayı ile kıyaslarsak eğer; peşinat kullanım oranı yüzde 37,51’de kalırken, banka kredisindeki oran yüzde 44,16 oldu. Senet kullanım oranındaki düşüş temmuz ayında yüzde 18,33 değerlerinde kalmıştır.
Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, Merkez Bankası’nın almış olduğu sıkılaştırma kararının devam ettirildiğini söyledi. Fonlama faizlerindeki artışın banka faizlerine yansıtıldığı süreçten geçtiğimizi aktaran Erkan, bankaların tüketici konut ve ticari kredi faizlerine maliyetleri yansıtmaya başladığından bahsediyor. Özellikle Merkez Bankası’nın Geç Likidite Penceresi kanalını kullanarak fonlamayı arttırması bankaları yüksek orandan borçlandırdı. Bu nedenle kredi artışlarının doğal olduğu ve sürecin aynı şekilde devam edeceği bildirildi.
Merkez Bankası yıllık faizleri yükseltti
Merkez Bankası’nın verilerine baktığımızda bankaların konut kredisine uyguladığı yıllık faiz oranının artışı rahatlıkla görülebilir. Eylül haftasında yüzde 13,80’e yükselen oranlar, 1 yıldan sonra en yüksek seviye olarak kaydedildi. 14 Ağustos haftasına yeniden döndüğümüzde ise artışın yüzde 9,99 ile çift hane sınırına eriştiği biliniyor. Aynı tarihten sonra 21 Ağustos günü yüzde 11,66’ya yükselen oranlar, 28 Ağustos’ta yüzde 13,31’de kaldı. Alınan sıkılaştırma kararının devam ettiği bildirilirken, 4 Eylül haftasında değişen oran 50 baz puanı beraberinde getirdi.